Okullar 8 Eylül’de yeni eğitim-öğretim yılına açılacak. Veliler ise çocuklarını okula kaydettirip biran önce kıyafetleri alma telaşına girdi. Serbest kıyafet uygulamasının kaldırılmasıyla birlikte okul üniformaları yeniden zorunlu hale geldi. Yeni eğitim-öğretim yılı öncesi okul kıyafetleri fiyatları velilerin gündeminde. Yeni yönetmeliğe göre, üniformalar okullar tarafından belirlenecek, özel işaret ve desenler kullanılmayacak. Ayrıca kıyafetler, okulların internet sitelerinde yayınlanacak ve 4 yıllık eğitim-öğretim yılı boyunca değiştirilmeyecek. Ama yönetmelikte özel işaret ve desenler kullanılmayacak ibaresi yer alsa da İzmir’de birçok okulda belirlenen üniformalarda özel işaret ve desen bulunuyor.
Cep yakıyor
İzmir’de bir okulun anlaştığı mağazada paylaşılan fiyat listesine göre ilkokul, ortaokul ve lise öğrencileri için alınacak bir takım kıyafetin maliyeti aile bütçelerini zorluyor. İlkokul öğrencisi için kısa kollu tişört, uzun kollu tişört, kapüşonlu ceket ve pantolon fiyatları hesaplandığında toplam tutar 2500 TL ile 3 bin TL arasında değişiyor. Ortaokul öğrencisi için aynı kombinasyonun maliyeti 2600 TL – 3200 TL aralığına çıkıyor. Lise seviyesinde ise bir takım okul kıyafetinin bedeli 2900 TL ile 3500 TL arasında. Veliler yalnızca bu temel parçaları almak istese bile en az 2 bin 500 lira civarında ödeme yapmak zorunda kalıyor. Yedek kıyafet, eşofman takımı veya ek ürünler eklendiğinde bu maliyetlerin üstüne 2 ila 3 bin TL daha eklemek zorunda.
‘Veliyi zorunlu bırakıyor’
Okul Aile Birlikleri’nin sene başında okulda oluşturulan kurul ile birlikte okulun kıyafetini belirlemesi gerektiğini söyleyen Veli-Der İzmir Şube Başkanı Necati Kalafat, “Kâğıt üzerinde tanımlanan şey bu. Bizim asıl hassasiyetimiz de burada başlıyor. Çünkü okulun kıyafetini tanımlarken yapılması gereken, sadece belli bir form belirlemektir. Mesela ‘Lacivert pantolon, gri gömlek’. Böyle bir tanımlama yapıldığında veliler bu kıyafetlere farklı yerlerden ulaşabilir. Herkes kendi bütçesine göre bir yerden temin eder. Ama iş, okulun gidip bir mağazayla, bir butik işletmeyle anlaşmasına geldiğinde orada büyük bir sorun çıkıyor; orası bir anda tekel haline geliyor. Çünkü veliler oradan almaya zorlanıyor. Yani kıyafet alımı dolaylı şekilde bir çeşit zorunlu bağışa dönüşüyor. Oysa yapılması gereken şey, ‘pantolon şu renk, gömlek şu model, tişört ya da sweatshirt şu şekilde olsun’ denmesidir. Gelen duyumlara göre birçok okul, çevredeki butik mağazalarıyla anlaşarak üzerine okul amblemi işlenmiş, sadece o dükkânda satılan kıyafetler yaptırıyor. Bu da velileri, tek seçeneğe mahkum ediyor” dedi.
‘Ekonomik yük’
Kıyafet konusunun bir de pedagojik boyutu olduğunu vurgulayan Kalafat, “Serbest kıyafetten üniformaya geçiş, pedagojik olarak da tartışılması gereken bir konu. Örneğin İngiltere’de standart okul kıyafetleri uygulanıyor ve bunun öğrenciler arasındaki sınıfsal farkları ortadan kaldırdığı söyleniyor. Modern dünyanın eğitim anlayışında, kıyafet konusunun ‘eşitleyici’ bir yönü var. Hele ki ekonomik farklılıkların çok açık olduğu ülkelerde, bu gerçekten önem kazanıyor. Ama bunun doğru şekilde uygulanması gerekir. Çünkü denetlenemez, keyfi uygulamalar sıkıntı yaratıyor” sözlerine yer verdi. Okul yönetimlerinin kendi seçimlerine göre bir kıyafet tanımı yapabildiğini dile getiren Necati Kalafat, “Ve bu tanım kimi zaman bölgedeki en pahalı kıyafet oluyor. Oysa herkesin aynı parayı ödeyebilecek imkânı yok. Mesela bir yerde bir kıyafet bir birim fiyatına alınabiliyorken, başka bir yerde üç birim olabiliyor. Bu kadar geniş bir fiyat aralığı, aileler arasında büyük bir yük ve eşitsizlik yaratıyor. Çözüm bence net: Herkesin her yerden ulaşabileceği, makul bir fiyat aralığında, tek mağazaya mahkûm etmeyen bir kıyafet formu belirlenmeli. Böyle olursa sorun büyük ölçüde çözülür. Hem öğrenciler arasında eşitlik sağlanır, hem de velilerin maddi yükü hafifler” ifadelerini kullandı.
Özelde 15 bin TL
Özel okullarda ise durum çok daha farklı. Eğer veli okulun tüm kıyafetlerini almak isterse 15 bin TL’yi gözden çıkarmak zorunda. Üçlü set halinde bile fiyatlar 8 ila 10 bin TL arasında değişiyor. Bir özel okulun üniforma fiyatları ortalama şu şekilde:
- Tişört: 1400 TL
- Eşofman altı: 2900 TL
- Etek: 2900 TL
- Uzun kollu hırka: 2350 TL
- Kapüşonlu ceket: 3400 TL
- Şort: 2250 TL
