Her dört yılda bir takdir komisyonları tarafından, gayrimenkul metrekare fiyatlarında güncel piyasa değerleri esas alınmak kaydıyla belirlenen emlak rayiç bedelleri, bu yıl yaklaşık 10 kat arttı. Gayrimenkul metrekare fiyatlarına getirilen fahiş artışlar nedeniyle ev sahipleri yüksek bir vergi yükü altına girerken, aynı zamanda kiracılar da bu vergi artışları nedeniyle yüksek kira ücretleriyle karşı karşıya kalıyor. Özellikle İzmir’in birçok semtinde 10 kata varan rayiç bedel artışları vatandaşları isyan ettirirken, birçok ev sahibi vatandaş ise karara itiraz etmeye hazırlanıyor. İzmir de gayrimenkul rayiç bedellerine uygulanacak fahiş fiyat artışlarından etkilenen illerden biri. Özellikle bazı bölgelerde fiyatlar, 10 katı artışı bile geçerken, aynı bölgedeki iki ayrı uç fiyatlar ise oldukça dikkat çekiyor. Öyle ki İzmir’in Bayraklı ilçesine bağlı gecekonduların ağırlıkta olduğu Cengizhan Mahallesi’nde rayiç bedellerin metrekare fiyatı 6 bin TL ile 12 bin TL arasında iken, aynı ilçede Adalet Mahallesi’nde yeni yapılmış daire ve ofisler için belirlenen rayiç bedellerin metrekare fiyatı ise 80 bin TL ile 95 bin TL arasında değişiyor.
‘Satılık konut artacak’
Gayrimenkul rayiç bedellerinde uygulanacak fahiş zamlar nedeniyle satılık konut sayısında artış yaşanacağını kaydeden Gayrimenkul Uzmanı Deniz Kezer, alınan kararların kira enflasyonunu da yükselteceğinin altını çizdi. Ev sahiplerinin ödeyecekleri vergilerin bir kısmını kira fiyatlarını yükselterek çıkarmaya çalışabileceğini vurgulayan Kezer, “Bu kararın sonuçlarının yansımalarını henüz görmeye başlamadık. Ancak satılık konuta yansıması, satılık sayısının artması şeklinde olacak. Bir takım konut yatırımcısı konuttan çıkıp parasını farklı yerlerde değerlendirmeye çalışacak. Kiracı bazında da düşünürsek, insanlar otomatik olarak mevcut evleri üzerindeki kiralara zam yapmaya çalışacak ki, ödeyecekleri vergiyi biraz buradan çıkartabilsinler. Sonuçta hiç olmadık bir noktada, alışılmadık şekilde ve normalde 3-4 katlık artışlar olurken, bir anda 10-15 kat gibi rakamlar konuşulmaya başlandı. Burada hep son tüketiciden bunun ceremesi çıkar. Bu da mevcut kiracılara yapılması söz konusu değil ancak daireyi yeni kiralayacak kişiler üzerinden çıkarılmaya çalışılacaktır. Uygulamanın sonucu ise konutta kira enflasyonunun yükselmesine neden olacaktır. Vatandaşlar için şu anda tek çıkar yol, avukatları aracılığıyla bu duruma itiraz etmeleri olacaktır” ifadelerini kullandı.
‘Gerçeği daha yüksek’
Vatandaştan nasıl daha fazla vergi alınabileceğini düşünen Maliye Bakanlığı’nın vergi yükü yüksek olan gayrimenkul vergilerine 10 kat zam yapma kararı aldığını belirten İzmir Emlak Kulübü Başkanı Rıdvan Akgün ise, yapılan zamların fahiş olduğunu ancak yine de konutların gerçek değerlerinin altında kaldığını söyledi. Akgün, konutların asıl değerlerinin daha yüksek olduğunu ancak yıllardır yapılan düşük zamlar nedeniyle bunun fark edilmediğini belirterek şunları söyledi: “Belirlenen gayrimenkul rayiç bedelleri aslında konutların asıl değerlerinden düşük. Konuyla ilgili vatandaşlardan gelen itirazlar var ancak vatandaşları bu noktada uyarmakta da fayda var; eğer bu bedellerin değerleri güncel değerler değilse, yani ölçüm yapılır ve gerçek değerler çok daha yüksek çıkarılırsa, belirlenen fiyatlardan bile daha fazla ödeme yapmak zorunda kalabilirler. Bir de bu artışlar nedeniyle kiralar uçacak. Şu anda halihazırda Karşıyaka’da 3+1 bakımlı bir daireyi 40 bin TL’den aşağı bir rakama bulma şansı yok. Emlak vergilerindeki bu artış gayrimenkul satışını da artıracak. Özellikle elinde yatırım amaçlı tuttuğu birçok mülkü var ise vatandaş ihtiyacı dışındakileri satışa çıkacaktır. Birden arz artacağı için de fiyatlar bir süre sabit kalsa da ardından artışa devam edecektir” diye konuştu.
HARÇTAN KİRAYA
Yeni değerlerle birlikte ilk olarak emlak vergisi doğrudan etkilenecek. Gayrimenkullerin rayiç değerleri yükseldikçe, yıllık olarak ödenen emlak vergisinin tutarı da artacak. Gayrimenkul alım ve satımlarında alıcı ve satıcıdan alınan tapu harcı, satış bedeli yerine rayiç değer üzerinden hesaplandığından, artışlarla birlikte daha yüksek tutarlara ulaşacak. Resmi belgeler ve sözleşmeler üzerinden alınan damga vergisinin matrahı da yükselmiş olacak. Aynı şekilde, yüksek değere sahip konutlardan alınan değerli konut vergisi de rayiç değerlerin değişmesiyle birlikte daha geniş bir kitleyi kapsayacak. Miras ve bağış gibi durumlarda ödenen veraset ve intikal vergisi de artıştan doğrudan etkilenecek. Gayrimenkulün rayiç değeri emsal kira bedeli hesaplamalarında da dikkate alındığından, kira gelir vergisi açısından da yeni yükümlülükler doğacak. Emsal kira bedelinin yüzde 5’i üzerinden yapılan hesaplamalar, değer artışına paralel olarak yükselecek.
