Orman yangınlarıyla mücadelede yapay zekâ destekli teknolojiler, müdahale hızını önemli ölçüde artırıyor. San Diego Süper Bilgisayar Merkezi Baş Veri Bilimi Sorumlusu ve wildfirecommons.org kurucusu Dr. İlkay Altıntaş, İstanbul’da düzenlenen İstanbul Orman İnovasyon Haftası (IFIW) kapsamında yaptığı değerlendirmelerde, yapay zekânın orman yangınlarının yönetiminde “oyun değiştirici” bir etki yarattığını söyledi.
Yapay Zekâyla “Veriden Karara” Yolculuk
Dr. Altıntaş, orman yangınlarının doğası gereği çok karmaşık ve dinamik bir yapıya sahip olduğunu belirterek, “Yangın çıktığı anda, yer, hava durumu, bitki örtüsü ve yaşam alanlarının durumu gibi birçok faktörün eş zamanlı olarak yönetilmesi gerekiyor. Yapay zekâ, bu karmaşık verileri anlamlandırarak karar vericilere hız kazandırıyor.” dedi.
Altıntaş’a göre, uydular ve insansız hava araçlarından (İHA) elde edilen veriler, yapay zekâ sistemleriyle işlendiğinde eyleme dönüştürülebilir bilgiye dönüşüyor. “Veriyi bilgiye, bilgiyi de karara dönüştürme süreci burada devreye giriyor.” ifadelerini kullanan Altıntaş, bu dönüşümün sahadaki müdahale hızını doğrudan etkilediğini vurguladı.
45 Dakikadan 11 Dakikaya: Müdahalede 4 Kat Hız Artışı
Yapay zekâ destekli sistemlerin ve İHA teknolojilerinin sahadaki somut etkisine dikkat çeken Altıntaş, Orman Genel Müdürlüğü’nün İHA’ları ve Bayraktar araçlarını kullanmasıyla yangın araçlarının olay yerine ulaşma süresinin 45 dakikadan 11 dakikaya düştüğünü belirtti. “Bu yaklaşık 4 katlık bir hız artışı anlamına geliyor.” diye konuştu.
Bununla birlikte, farklı kaynaklardan gelen çok sayıdaki verinin sistemleri karmaşıklaştırabildiğini söyleyen Altıntaş, geniş alanlara yayılan yangınlarda doğru bölgelerde planlı ve etkili müdahalenin hayati önem taşıdığını dile getirdi.
Uzun Vadeli Planlama: İklim ve Ekosistem Dengesi
Altıntaş, kısa vadede hızlı müdahalenin önemli olduğunu, ancak uzun vadede iklim değişikliğinin yangın rejimleri üzerindeki etkilerinin dikkate alınması gerektiğini vurguladı. “Önümüzdeki 10, 20, 30 yıl içinde iklimin yangın riskine etkisi ne olacak? Bu sorulara yanıt bulmak için bilim ve yapay zekâyı birlikte kullanmalıyız.” dedi.
Sürekli yangın söndürmeye odaklı bir anlayışın, doğada “yangına yakıt olacak kuru dalların ve yaprakların” birikmesine neden olduğunu belirten Altıntaş, kuraklık ve iklim değişikliğinin bu durumu daha da kötüleştirdiğini ifade etti.
Türkiye Teknolojiyle Öne Çıkıyor
Türkiye’nin orman yangınlarıyla mücadelede teknolojiyi etkin kullanan ülkeler arasında yer aldığını belirten Altıntaş, “Türkiye’de kullanılan veri miktarı çok fazla ve İHA’larla yürütülen çalışmalar dünyada lider konumda. Türkiye’deki yangın filosu, hatta Kaliforniya’da bile olmayan bir büyüklüğe sahip.” değerlendirmesinde bulundu.
Altıntaş, yapay zekâ destekli sistemlerin sadece yangın anında değil, doğru ağaç türlerinin dikilmesi, yerleşim planlaması ve risk analizi gibi alanlarda da kullanılabileceğini söyledi:
“Bilimi ve yapay zekâyı doğru şekilde kullanarak yangın riskini azaltabiliriz. Bu yalnızca kriz yönetimi değil, aynı zamanda sürdürülebilir bir planlama meselesidir.”
