"Güney Cephesi" terimi genellikle Türk Kurtuluş Savaşı sırasında kullanılan bir terimdir. Türk Kurtuluş Savaşı, 1919-1922 yılları arasında Türk milletinin bağımsızlığını kazanmak için verdiği mücadeledir. Bu savaş, Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'ndan mağlup çıkması ve ardından gelen işgal dönemine karşı başlatılmıştır.Güney Cephesi, savaşın bir cephesidir ve kapsamında çeşitli illerde çatışmalar yaşanmıştır.
Peki Güney Cephesi kimlerle savaşıldı? Güney Cephesi'nde hangi illerde savaşıldı? Güney Cephesinde hangi cephelerde savaşıldı? Güney Cephesi savaşlarının sonuçları detaylar haberimizde...
Güney Cephesi kimlerle savaşıldı?
I. Dünya Savaşı'nın ardından imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması ile Osmanlı Devleti'nin sınırları büyük ölçüde daraltıldı. Buna göre, Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Fransız işgaline bırakıldı. Fransızlar, bölgedeki hakimiyetlerini güçlendirmek için çeşitli önlemler almaya başladı.
Bu gelişmeler karşısında, Türk milleti, bağımsızlığını korumak için mücadeleye başladı. Güney Cephesi, bu mücadelenin önemli bir parçasıydı. Güney Cephesi'nde, Fransız işgal güçlerine karşı verilen mücadele, Türk milletinin bağımsızlık aşkının ve kararlılığının bir göstergesidir.
Güney Cephesi'nde, Birinci Dünya Savaşı'nın ardından Fransız kuvvetleri ve beraberindeki Ermeni Lejyonu ile TBMM idaresindeki Kuvâ-yi Milliye arasında savaşlar gerçekleşti.
Güney Cephesi'nde hangi illerde savaşıldı?
Güney Cephesi, Adana, Maraş, Antep ve Urfa illerini kapsayan bir bölgede gerçekleşti.
I. Dünya Savaşı sonrasında, Mondros Mütarekesi'nin ardından İngiliz orduları Maraş, Antep, Urfa, Adana ve çevresini işgal etti. Ancak, Sykes-Picot Anlaşması gereği Maraş, Antep, Urfa ve Musul'un Fransa'ya bırakılması planı, Rusya'da devrim ve Wilson prensipleri nedeniyle gerçekleşmedi. Suriye'de Fransa ve İngiltere arasında anlaşmazlık çıkınca, İngilizler Suriye'nin bağımsız olmasını savundular. Bu durum Fransızları rahatsız etti. İngilizler, Musul'daki petrol kaynakları için Fransa ile 15 Eylül 1919'da Suriye İtilafnamesi'ni kabul etti. Buna göre Musul İngilizlere, Maraş, Antep ve Urfa çevresi ise Fransızlara bırakıldı.
Fransız işgali sırasında, özellikle Antep ve Maraş'ta direnişler başladı. Antep, 1 Nisan 1919'da Fransızlar tarafından işgal edildi. Nisan 1920'de Türk milli kuvvetleri tarafından başlatılan direniş, Fransızlara karşı yoğun çatışmalara yol açtı. Direniş sırasında Fransızlar, kente 70.000 mermi attı ve 6317 Türk'ün öldüğü tahmin ediliyor. 30 Mayıs 1920'de bir ateşkes imzalandı, ancak 17 Haziran'da çatışmalar tekrar başladı ve aralıklarla 1920 sonuna kadar devam etti.
Fransa'nın politikası, Konstantin'in Yunan tahtına geri dönmesiyle (Kasım 1920) değişti. Fransa, Yunanistan'a verilen destekleri durdurdu ve Türkiye'yi destekleme kararı aldı. 9 Mart 1921'de Bekir Sami-Briand Anlaşması hazırlandı, ancak TBMM tarafından imzalanmadı. Bunun üzerine, 15 Mart 1921'de Londra'da Türk Dışişleri Bakanı ve Fransız delegasyonu Antep, Adana ve çevresinin Türklere geri verilmesi konusunda yeni bir anlaşma sağladı. Bu anlaşma, 20 Ekim 1921'de imzalanan Ankara Antlaşması ile son buldu, ve 25 Aralık 1921'de son Fransız askeri Antep'ten ayrıldı.
Bu süreçte, Fransız dışişleri bakanı Franklin-Bouillon, Türkleri Almanya ile ittifak yapmaya zorlayan İngilizleri suçlayarak Türkiye'nin suçlu olmadığını savundu. Ayrıca, Fransa'nın politikası Yunanistan'a karşı değişti, Türkiye'yi destekleme kararı aldı.
Bu dönemde, Urfa'da da benzer bir direniş yaşandı. Ali Saip Bey'in komutasındaki Kuvâ-yi Milliye hareketi, Fransız komutanlığına şehrin boşaltılmasını isteyen bir ültimatom verdi. Şehrin bir kısmı geri alındıktan sonra Fransızlar, 10 Nisan 1920'de Urfa'dan çekildi.
Güney Cephesinde hangi cephelerde savaşıldı?
Güney Cephesi, üç cephede savaşıldı:
- Maraş Cephesi: 1919-1920 yılları arasında gerçekleşen bu cephede, Maraş halkı, Fransız ve Ermeni birliklerine karşı büyük bir direniş gösterdi. 11 Şubat 1920'de Maraş, işgalden kurtarıldı.
- Antep Cephesi: 1919-1921 yılları arasında gerçekleşen bu cephede, Antep halkı, Fransız birliklerine karşı büyük bir direniş gösterdi. 25 Aralık 1921'de Antep, işgalden kurtarıldı.
- Urfa Cephesi: 1919-1921 yılları arasında gerçekleşen bu cephede, Urfa halkı, Fransız ve Ermeni birliklerine karşı büyük bir direniş gösterdi. 11 Nisan 1921'de Urfa, işgalden kurtarıldı.
Güney Cephesi savaşlarının sonuçları
Güney Cephesi savaşları, Türk Kurtuluş Savaşı'nın önemli bir dönüm noktası oldu. Bu savaşlar, Türk milletinin bağımsızlığı ve özgürlüğü için verdiği mücadelenin kararlılığını gösterdi. Güney Cephesi savaşları sonucunda, Fransızlar ve Ermeniler, işgal ettikleri topraklardan çekilmek zorunda kaldılar.
Güney Cephesi savaşlarının başlıca sonuçları şunlardır:
- Türk milletinin bağımsızlık ve özgürlük mücadelesinin kararlılığını gösterdi.
- Fransızların ve Ermenilerin işgal ettiği topraklardan çekilmesini sağladı.
- Türk ordusunun ve Kuvâ-yi Milliye'nin moralini yükseltti.
Güney Cephesi savaşları, Türk Kurtuluş Savaşı'nın zaferinde önemli bir rol oynamıştır.
