Google, Netflix, Amazon gibi global çapta faaliyet gösteren çok uluslu dijital şirketlerin dünyada cenneti yaşama dönemi bitiyor. Vergisel olarak belki cehennemi yaşamayacaklar ama 01.01.2024’den itibaren OECD kuralları ekseninde hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağı kesin.
Dijital alanların işyeri sayılmaması noktasında çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarından kaynaklı yıllardır süregelen ihtilaf en çok elbette belirttiğimiz şirketlerin işine geldi. Bu suretle elde ettikleri kazançtan sadece yerleşik bulundukları ülkede kazanç vergisi ödediler. Aslında genelde vergi cenneti statüsü hakim olduğu için ödemediler desek yanlış olmaz. Türkiye ise hikayenin bir parçası olarak bugüne kadar bu şirketlerden tahsil ettiği kurumlar vergisi tutarı 0,00 TL.
Bu sorun sadece Türkiye’ye mahsus değil, bunun özellikle altını çizmek gerekiyor. İrlanda, Macaristan, Lüksemburg, İsviçre gibi sınırlı ülkeler mutlak huzuru yaşarken diğer ülkeler yıllarca seyir halinde kaldı.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ve G20 ülkeleri işbirliği ile sorunun kalıcı bir halde çözümüne yönelik 2021 yılında beklenen hamle geldi. OECD tarafından ortaya konan “Küresel Asgari Kurumlar Vergisi” düzenlemesi üye 140 üye ülkenin 136’sının evet oyları ile kabul edildi ve nispeten adil paylaşıma yönelik ilk adım atıldı.
Pillar One ve Pillar Two olarak iki ayaklı yapılan düzenlemenin çerçevesi Aralık/2021’de kamuoyu ile paylaşıldı ve ülkelerin iç mevzuatlarına aktarılma süreçleri detaylı açıklandı.
Böylece OECD’ye mensup tüm ülkeler 2023 yılında yapacakları yasal düzenlemeler neticesinde yerel mevzuatlarını bu eksende düzenlemesi ve 01.01.2024 tarihinden itibaren % 15 asgari Kurumlar Vergisi almalarının yolu açıldı.
Dolayısıyla OECD’nin kurucu üyelerinden biri olarak Türkiye 2024 yılından sonra dijital platformlardan kurumlar vergisi alabilecek.
Konunun önemini vurgulamak için örnek verecek olursak Alphabet’in (Google’ın üst çatısı) global cirosu 280 milyar dolar, (Türkiye’nin yıllık ihracatından daha fazla) brüt karı ise 200 milyar dolar civarında olup Türkiye’nin buradan payı % 1.5 düzeyinde. Dolayısıyla 3 milyar dolar (84 milyar TL) ülkemizde elde edilen potansiyel bir kazançtan bahsediyorum ve 15 baz puan Kurumlar Vergisi referans alındığında 12 milyar TL düzeyinde Kurumlar Vergisi alabiliriz. Bu sadece tek bir firma! Microsoft, Alibaba, Twitter (X), Facebook gibi çok sayıda işletmeleri de dikkate aldığımızda bu tutar yıllık 200 milyar TL seviyelerine çıkıyor.
Orta Vadeli Programda (OVP) doğrudan vergilerin dolaylı vergiler içindeki payının görece artırılacağına dair konulan hedefe de katkı sunabilecek hukuki süreç resim olarak gözlerimizde ışıltı bıraksa da ortada henüz bir hukuki süreç mevcut değil. Almanya, Hollanda, İngiltere başta olmak üzere 70’i aşkın ülke yerel mevzuat düzenleme çalışmalarını tamamlayıp 01.01.2024’ü beklerken Türkiye henüz sessiz!
Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde yapılan bir çalışma olduğunu duyuyoruz, ancak birçok teknik detaylar barındıran mevzunun ilgililer tarafından tartışılması ve sağlıklı hale gelmesi için kamuoyu ile bir taslak çalışmanın paylaşılmasında fayda bulunmaktadır. Bu kadar önemli bir mevzu ortadayken ve önümüzde 2 aylık bir periyot kalmışken ölüm sessizliğini anlayabilmek mümkün değil.
Eğer 01.01.2024’e kadar yetiştiremezsek Türk Hava Yolları şube ve iştiraklerinin konsolide gelirleri için Almanya kendi ülkesinde elde edilen kazançlardan vergi alabilecekken biz Lufthansa’nın Türkiye ayağında elde ettiği gelirlerden vergi alamayacağız.
Bugüne kadar Türkiye tarafından bazı adımlar atıldı ama Kurumlar Vergisi alınamadığı için kendi vatandaşlarımıza yönelik olduğu gibi dolaylı vergilerle telafi edilmeye çalışıldı. Bu kapsamda % 7,5 dijital hizmet vergisi (DHV), (3) no.lu KDV ve dijital reklam hizmetlerinden % 15 stopaj getirildi.
DHV’den 2022 yılında 5.4 milyar TL vergi gelir tahsil edilebilirken diğer düzenlemelerin sağlıklı çalıştığını söylemek mümkün değil. Bu tutar, Google’dan alınabilecek potansiyel Kurumlar Vergisinin yarısından bile az! Dolayısıyla başarı gösterdiğimizi söylemek pek mümkün değil.
Hal böyleyken lütfen Gelir İdaresi Başkanlığı çalışmasını bir an önce tamamlayıp kamuoyu ile taslak düzenlemesini paylaşsın ve tartışalım. Sonrasında ivedi suretle kanuni süreç başlasın ve 01.01.2024’e yetiştirelim.
