İzmir ve ilçelerinde son günlerde çöpler toplanmıyordu ve İzmir halkı büyük bir hastalık tehdidi ile karşı karşıya kalmıştı.
Buca Belediyesi’nde direniş yapan işçilerle anlaşma yapıldı. İşçilerin maşları ödenecekmiş, çöpler de toplanacakmış. Bu durumu geçtiğimiz aylarda da yaşadık. İzmir’in şirin ilçesi Buca’da gene çöpler toplanmamıştı. Belediye Başkanı Görkem Duman işçilerin maaşının ödenmesini ve zammı kabul etmiş, grev bitmişti! Aradan birkaç ay geçti, işçiler “maaş alamadık” diye tekrar direniş yaptı.
Buca Belediye Başkanı Görkem Duman gene sahneye çıktı, “işçilerin maaşlarını ödeyeceğim” dedi, direnişi bitirdi. Buca Belediyesi arsa satarak işçilerin maaşını ödüyor ama bu para bitince işçiler gene maaş alamayacak ve tekrar eylem yapacak!
İşte Buca Belediyesi’nin hali bu.
Türkiye’de bu çöp olayı yalnız İzmir’de yaşanmakta. Türkiye dahil, geri kalmış hiçbir ülkede böyle büyük şehirlerde çöplerin toplanmaması, görülecek bir olay değil. Evet, “bu olayların sorumlusu kim” diyeceksiniz?
CHP yönetimi mi yoksa CHP’li belediye başkanları mı?
Bence ikisi de suçlu. Büyük bir salgın hastalık gelirse o zaman “kim suçlu” diye araştırma yapmamız mı lazım? Oy için haddinden fazla kişileri belediyeye alarak doldurdular ve bu kişilere maaşlarını da ödeyemiyorlar. Çalışan işçiler de eylem yapıyor ve çöpler sokak ortasında birikiyor. Evet, İzmir pislik içinde ama kimin sayesinde? Türkiye’nin en pis kokulu şehri durumuna geldik.
Bir de salgın hastalık olursa, onun da sorumlusu kim olacak merak ediyorum.
Petrolde fiyat düşerken bizde zamlanıyor
Petrol fiyatları bu yıl varil başına 12 dolar düştü. Ocak 2025'te Brent petrolün varil fiyatı 77 dolardı ve eylül ayında 65 dolara ulaşmıştı. Petrolün fiyatının, 2026 başlarında varil başına 60 doların altına düşmesi bekleniyor. Fiyatlar birkaç yıl boyunca bu düşük seviyede kalabilir.
Türkiye’de ise petrol fiyatları devamlı yükselişte. Türk Lirası’nın döviz karşısında değer kaybetmesi nedeni ile petrol fiyatları yükseliyor. Mazot ve benzin Türkiye’de 55 TL 60 kuruş civarında. Önümüzdeki günlerde de Türkiye’de petrol fiyatlarının düşmesi beklenmiyor.
Küresel devler BP, Chevron ve ConocoPhillips binlerce kişiyi işten çıkarıyor, maliyetleri mümkün olduğunca kısıyor ve yatırımları koronavirüs salgınından bu yana görülmemiş şekilde azaltıyor. Diğer oyuncular da en kötüsüne hazırlanıyor. Suudi Arabistan'ın en büyük petrol şirketi Saudi Aramco bile nakit akışı sağlamak için boru hattı ağındaki hissesini 10 milyar dolara sattı. Malezya'nın Petronas şirketi yaklaşık 5 bin kişiyi işten çıkardı. Dünya ucuz petrol çağına girdiğinde, bunun petrol üreticileri ve ihracatçı ülkeler için her zaman olumsuz sonuçları olur.
Üstelik en kötüleri Amerikan kaya gazı şirketleri ve Kanadalı petrol şirketleri olacak. Üretimleri ilk düşüşe geçenler onlar olacak. Çünkü petrol üretim maliyetleri en yüksek seviyede. Anlamak gerekirse: Suudi Arabistan en düşük petrol üretim maliyetine sahip, çünkü orada kum var ve teknolojik olarak kara altın çıkarmak o kadar zor ve pahalı değil. Uzman tahminlerine göre, Suudi Arabistan'da ortalama petrol üretimi varil başına 10-15 dolar. Rusya'da ise maliyetler şimdiden yükselerek varil başına ortalama 20-25 dolar oldu. Çünkü eski sahalar tükeniyor ve yeni, daha pahalı bir kaynak tabanı geliştiriliyor. Ayrıca, Rusya'nın petrol üreticileri üzerinde büyük bir vergi yükü var ve bu da bu rakama dahil.
Ancak ABD'de kaya petrolü üretim maliyeti varil başına 40-50 dolara, hatta bazı projelerde daha da yükseklere ulaşıyor. Kaya petrolü üretim teknolojisi ucuz değil. Ayrıca, koronavirüs pandemisi de dahil olmak üzere en kârlı kuyuları ilk açanlar Amerikalılar oldu. Ancak sahalar her yıl daha karmaşık hale geliyor ve daha fazla yatırım gerektiriyor. Kanada ise daha da şanssız; katran kumlarından petrol çıkarmak zorundalar ve bu da kaya petrolü yataklarından çıkarmaktan daha pahalıya geliyor. Üretim maliyetleri genellikle varil başına 50 doları aşıyor.
ABD ve Kanada'da üretim varil başına 66 dolar seviyesindeyken düşüşe geçmesi şaşırtıcı değil. Petrol fiyatları varil başına 60 doların altına düştüğünde, uçuruma düşme süreci daha da hızlanacak. Amerikalı petrolcüler bunu anlıyor ve bu yüzden şimdiden işçi çıkarmaya başladılar.
Dahası, fiyatlar varil başına 40-50 dolara düştüğünde, Amerikalı kaya petrolü sondajcıları bu düşük seviyelerde uzun süre kalmalarına izin vermeyecektir. ABD üretim kuyularının kapatılması çok kolay (örneğin, teknik olarak kolay olmayan Rus sahalarının aksine), bu nedenle fiyatlar 40 dolara çıktığında, kuyular kendiliğinden kapanacaktır. Aşırı üretim yerine, piyasada hızla bir kara altın açığı oluşacak ve fiyatlar tekrar yükselecektir. Aynı şekilde kolayca kapatılabilen kaya petrolü sondaj kuleleri de tekrar faaliyete geçirilecektir (bu da dengeleyici tedarikçi olarak sahip oldukları değerlerden biridir).
Ancak arzın talebe göre fazla olmasının temel nedenleri devam ederse, önümüzdeki yıllarda fiyatların varil başına 60 doların üzerine çıkması zor olacaktır. Arzdan sorumlu olan OPEC, bu yıl üretimi artırmaya başladı ve büyük olasılıkla 2026'da da aynı şekilde devam edecek.
