Mozaiklerden ekonomiye
Efe Çapman
Anadolu ve civarının tanıklık ettiği eşsiz tarih her geçen gün bir sırrını daha modern insanın merak ve ısrarına bahşediyor. Keşfinin üzerinden uzun yıllar geçse de yeni çalışmalar ve araştırmalar sayesinde bizlere yeni bilgiler sağlayan böyle yerlerden birisi olan ve 5. Yüzyıl civarında inşa edildiği tahmin edilen bir antik villa o dönemin ekonomik, sosyal ve sanatsal açıdan anlaşılmasına çok büyük bir katkı sağlayabilir.
Eski adıyla Halikarnassos olarak anılan Bodrum civarında bulunan bu villa statüsündeki eski yapı bir çift avlu etrafına yerleştirilmiş ve zeminleri mozaiklerle bezenmiş odalardan oluşuyor. Bu mozaikler geometrik şekillerin yanı sıra mitolojik varlık ve öyküleri betimleyen motifleri de içeriyor.
Daha önce 1856 yılında ve ardından 1990-1993 yılları arasında farklı yetkililerce yapılan kazı ve araştırmalar bahsettiğimiz mozaikleri ortaya çıkararak bu yapıyı özel kılan nitelikleri dünyaya sunmuştur. Bulunan yazılar binanın sahibinin Charidemos isminde bir kişi olduğunu gösterirken, mozaiklerinin bolluğu ve konumu da bu bireyin maddi durumu hakkında bilgi veriyor. O dönemlerde mozaik zeminler doğal malzemelerin elde edilmesi, taşınması ve işlenmesi gibi pek çok faktörden ötürü bir varlık göstergesiydi. Uzmanlarca toplanan 19 farklı mozaik örneğinin kısa süre önce incelenmesi ve analiz edilmesiyle bunlardan büyük bir grubun geri dönüşüm ürünü olduğu ortaya çıktı. Yani mozaik ve cam ustaları arzulanan ürünleri elde etmek için önceden üretilmiş olanları veya ürünleri talep eden kişinin elindekileri tekrardan kullanmış. Mısır ya da Orta Doğu gibi bölgelerden gelen saf camlar ve bunları renklendirmek için kullanılan malzemeler ve elementler detaylı incelemelerde ayırt edilirken ortaya çıkan geri dönüşüm resmi dönemin bilinen şartlarını da hesaba katan bir bakış açısıyla incelendiğinde bizlere Roma İmparatorluğu’nun bu bölgedeki gücünün azaldığını ve bunun etkilerinin varlıklı kabul edilecek bireyleri bile etkilediğini gösteriyor.
Bir imparatorluğun gücünün azalması, ticaret yolları üzerindeki kontrolün de azalması demekti ve bu durum halkın üzerinde büyük bir etkiye sahipti. Dönemin siyasi ve sosyal yapısı hakkında bilinenleri destekleyen bu somut bir örnek araştırmacılar için paha biçilemez kabul edilebilir.
Yorumlar