Bir bilgiye ulaşmak hiçbir zaman günümüzdeki kadar kolay olmamıştı. Ancak maalesef, bu kolaylık aynı zamanda yanıltıcı bilgilerle dolup taşan bir dijital çağın kapılarını aralıyor. Dezenformasyon, yani yanıltıcı bilgi, sadece bir hata ya da yanlışlık değil; bazen basit bir haberin yanlış aktarımıyla başlayabiliyor, bazen de amacını aşan, dikkat çekici başlıklar ve bağlamdan koparılmış detaylarla karşımıza çıkabiliyor.
Özellikle sosyal medya platformlarında yanlış bilgiye rastlamak artık kaçınılmaz bir hale geldi. Yeni teknolojiler, fotoğrafları ve videoları gerçek dışı bir şekilde düzenlemeyi kolaylaştırarak, herhangi biri için gerçek olmayan bir gerçeklik yaratmayı mümkün kılıyor. Bu da sosyal medyanın sanal dünyasının çekiciliğinin artmasına sebep oluyor.
Sosyal medyanın haber kaynağı olarak tercih edilmesi, yanlış bilgilerin türemesine kolaylık sağladığı ortada. Herhangi bir sosyal medya hesabı olan herkes, bir haber kaynağı haline gelebiliyor. Ancak, haber paylaşan bireyler için amaç neredeyse her zaman mümkün olan en fazla kişi tarafından görülmek. ABD’de MIT’de yapılan bir deney sonucunda, sahte bilgilerin sosyal medyada gerçeklere nazaran 10 kat daha hızlı yayıldığı ve etkileşim aldığı ortaya çıkarıldı. Buna ek olarak, yanıltıcı içeriklerin viral olmasından sonra, konuyla ilgili doğru bilgilerin okurlara aktarılma oranının çok düşük olduğu vurgulandı. Kısacası yanlış ama ilginç ve doğru ama sıkıcı hikaye arasındaki yarışta, ilginç olan her zaman kazanıyor.
Sosyal medyada karşımıza çıkan içerikleri algoritmalar tayin ediyor. Bunu hepimiz biliyoruz ki bu algoritmaların görevi bizleri mümkün olduğunca uzun süre çevrimiçi tutmak. Bütün platformların iş modeli aslında aynı, ne kadar uzun süre çevrimiçi kalınır ise uygulama o kadar fazla reklam sunacaktır. Uzun lafın kısası, bu “platformda uzun süre tutma” gayesi herkesi sosyal medyanın yanlış ama ilginç illüzyonuna kaptırmakta. Bu durumun, evrimsel süreçte de görüldüğü gibi adapte olmaya çok yatkın olan bünyelerimizde, sorgulama yetisini tembelleştirerek körelmesine yol açacağına inanıyorum. Bu sebeple doğruyu yanlıştan ayırt edemeyen robotlara dönüşmemek için sorgulamak tek çare.
