OVP (2026-2028) için kritik noktalar

Makroekonomik hedefler

Gösterge	2025 Tahmini		2026 Hedefi		2027 Hedefi		2028 Hedefi
Büyüme (GSYH, %)		3,3		3,8		4,3		5,0		✅
Enflasyon (%)		28,5		16,0		9,0		8,0		⛔
İşsizlik (%)		8,5		8,2		8,0		7,8		✅
Kişi Başı Gelir ($)		17.748		18.500		19.700		20.987		⁉
Cari Açık (Milyar $)		25,0		22,3		20,0		18,5		⁉
Ortalama $ Kuru (TL)		39,63		46,60		50,71		53,76		✅

Enflasyon hedefleri iyimser, ancak sıkı para politikası ve arz yönlü reformlarla desteklenirse ulaşılabilir. Büyüme hedefleri dezenflasyonla uyumlu görünüyor. İşsizlik rakamları gerçekçi görünüyor. Cari açıkta kademeli iyileşme var, ancak düşük kur, cari açık düşmanıdır, ithalat artar.

Gerçekçilik ve çözüm üretme potansiyeli için OVP’nin gerçekçiliği şunlara bağlıdır:

• Makroekonomik varsayımlarda yer alan % 5 büyüme hedefi varsa, bu hangi sektörler üzerinden sağlanacak belli değil!!..

• Mali Disiplin: Kamu harcamaları, borçlanma ve bütçe açığı hedefleri sürdürülebilir mi? Giderlerde/harcamalarda kontrol, gelirlerde istikrar ister. Bunun ilk şartı tasarruftur. Kamu henüz bunu gerçekleştiremedi.

• Yapısal Reformlar: Eğitim, yargı, iş gücü piyasası, dijitalleşme gibi alanlarda reform taahhütleri net mi, takvime bağlı mı değil mi belli değil..

• Sosyal Politikalar: Gelir dağılımı, yoksullukla mücadele, genç ve kadın istihdamı gibi konular programlarda hep var. Ancak başta emekli ve asgari ücretli hayat pahalılığına yenik düşmüş durumda.

Öne Çıkan Konular (Genel Eğilimler)

• Enflasyonla Mücadele: Para politikası ve maliye politikası koordinasyonu, fiyat istikrarı vurgusu. Bu konu sadece para politikası/yüksek faiz odaklı olmamalı. Yüksek faiz üretim ve tüketimi felç etti.

• Yeşil Dönüşüm ve Döngüsel Ekonomi: Sürdürülebilirlik, enerji verimliliği, atık yönetimi ve karbon ayak izi azaltımı. Dış destekle bu kısım yürütülebilir. Proje teşvikleri var.

• Dijitalleşme ve Teknoloji Odaklı Büyüme: Yapay zeka, veri ekonomisi, e-devlet uygulamaları. Özel sektör dinamizmi bu alanı iyileştirir.

• İstihdam ve Eğitim Reformları: Mesleki eğitim, genç istihdamı, kadınların iş gücüne katılımı. Teşviklerle bir süre daha buralarda iyileşme olabilir.

• Afet Risk Yönetimi ve İklim Dayanıklılığı: Deprem sonrası yeniden yapılanma, iklim değişikliğiyle mücadele. Deprem konutları tamam, kentsel dönüşümde büyük sorunlar var. Belediyeler bu konuda yükü paylaşmalı.

OVP neye odaklanmalıydı denirse?

• Yönetim ve Yönetişim Kalitesi: Şeffaflık, hesap verebilirlik, ülke kredi notları, CDS’ler, OECD, IMF ve WB ülke görünüm raporları izlenmeli, pasaportun kalitesi ve seyahatlerde vize serbestisi bir çıktı olmalı. İktidar performansı izlenebilir olmalı.

• Kültürel Felsefe Entegrasyonu: Türkiye kodlarına dönmeli. Üretim ve yönetimde “Liyakat, Adalet, Hesap verebilirlik, toplumsal değer/fayda üretilmesi” gibi temel değerler YENİDEN hayata geçirilmeli. Saygın ve saygılı vatandaş, üretimde ve tüketimde çevreye duyarlılık ve barışçıl bir ülke hedefinden söz edilmeli.

Yapısal Reformlar ve Öncelikler Konusunda OVP Önerilerine de yer verilmiş:

1. Yeşil Dönüşüm. Bu madde çok önemli takip edilmeli.

• Düşük karbonlu üretim

• Döngüsel ekonomi

• Yenilenebilir enerji yatırımları

• Afet sonrası dirençli şehirler

2. Dijitalleşme ve Teknolojik gelişmeye açık

• Yapay zeka, yarı iletkenler, savunma sanayii

• Dijital kamu hizmetleri

• Veri ekonomisi altyapısı

3. İşgücü ve sosyal politikalar kamu politikalarını bekliyor

• 2,5 milyon yeni istihdam hedefi, 7 milyon üniversite öğrencisi. İşsizliğin park yeri gibi sanki. Almanya’da 3 milyon öğrenci var toplam.

• Kadın ve genç istihdamı

• Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES), SGK çok zorda. Hala emeklilik sistemine verilen yük, emekli maaşlarının hep düşük olmasına sebep olur.

4. Mali disiplin kamu iradesi ile çözülür.

• Faiz harcamalarında artış: 2026 için 3 trilyon TL, 2026 bütçesi 19 trilyon, 3 trilyon faiz, 1,3 trilyon yatırım öngörülmüş. Bu bir risk olarak görülmeli.

• Vergi tahsilatında zayıflık: 2024 hedefi 11,1 trilyon TL, gerçekleşme 10,7 trilyon TL. Vergiden kopuş sadece denetimle düzelmez. Dengeler bozuldu. Üretim durdu.

Ekonomik ve siyasi konjonktür, sapmalara açık bir duruma işaret ediyor. Hayırlı olsun dileklerimle.